Polen hakkında 10 şaşırtıcı gerçek

Polen sayısını ve hareketini hepimiz gözlemleyebiliriz. Polen mevsimi boyunca alerjiden muzdarip olan milyonlarca kişiden biriyseniz, bunun etkilerini çok iyi biliyorsunuz demektir. Polen, Birleşik Krallık'ta her beş kişiden birinde saman nezlesine neden olan kalıcı bir maddedir.¹ Ancak birçok kişi için rahatsızlık verici olmasına rağmen polen, bitkilerin yaşam döngüsünde çok önemli bir rol oynuyor. Palinoloji olarak bilinen polen ve sporlar konusu büyüleyici bir konudur, bu nedenle Dyson'daki hava kalitesi bilim adamlarımız bu konu üzerinde çalışıyor. Polen hakkında şaşırtıcı gerçekleri keşfetmek için okumaya devam edebilirsiniz.

Polen nedir?

Polen, bitkiler ve ağaçlar tarafından genellikle ince bir toz halinde salınan mikrospor kütlesidir. Her bir polen tanesi, tohumlu bitkilerin erkek yapılarında oluşan küçük bir cisimdir. Döllenme, polen taneleri rüzgar, su veya böcekler tarafından bir çiçeğin dişi kısmına taşındığında gerçekleşiyor.

Çoğunlukla ilkbahar ve yaz aylarında bitkiler, ağaçlar ve otlar tarafından üreme döngülerinin bir parçası olarak salınıyorlar. Ancak bitkinin türüne ve iklime bağlı olarak kış aylarında da havaya karışabiliyor. Dünya atmosferinin önemli bir bölümünü oluşturacak miktarlarda üretiliyor. 

Birçok hastanın bildiği gibi, polenler insanlarda mevsimsel rinite, yani yılın belirli zamanlarında ortaya çıkan ve saman nezlesi olarak bilinen yaygın bir alerjik reaksiyona neden oluyor.

Polen hakkında ilginç gerçekler

İşte polen hakkında bazı ilginç ve şaşırtıcı gerçekler:

1. Polenler çeşitlidir

Polen taneleri küçüktür, genellikle yaklaşık 15-100 mikrondur.² Onları sadece çıplak gözle görebiliriz çünkü genellikle toplu halde bulunurlar. Yine de polen tanelerinin boyutu, şekli ve dokusu söz konusu olduğunda büyük farklılıklar vardır. Ayrıca bitkinin büyüklüğüyle ürettiği polenin büyüklüğü arasında da bir ilişki yoktur.  

Bir polen tanesinin yapısı genellikle o kadar ayırt edicidir ki, bazı durumlarda bitki türleri yalnızca polen taneleriyle tanımlanabilir. Bunun nedeni, her polen türünün kendine özgü özelliklere sahip olmasıdır.

2. Polen geçmişe bakmamıza yardımcı olur

Polen taneleri, hem yeni hem de eski jeolojik çökeltilerde yaygın olarak bulunuyor. Bu da fosilleşmiş polenlerin bitki yaşamının kökeni ve jeolojik geçmişi hakkında değerli bilgiler sağlayabileceği anlamına geliyor. Paleobiyologlar soyu tükenmiş bitki örtüsünü inceleyebiliyor ve bazen bu, bitki türlerinin yaşı hakkında şaşırtıcı kanıtlar ortaya koyuyor.

3. Tüylü dostlarınız da saman nezlesine yakalanabilir

Saman nezlesinden sadece insanlar değil, evcil hayvanlarınız da etkilenebiliyor. Polenler kedinize veya köpeğinize yapışabilir, bu nedenle dışarı çıktıktan sonra patilerini ve tüylerini silmek faydalı olacaktır. Evcil hayvanlarda saman nezlesi bizim yaşadığımız semptomlardan farklı görünebilirken; tipik olarak kırmızı gözler, kulaklar ve patiler, aşırı kaşınma ve yorgunlukla sonuçlanıyor.

4. Polen çeşitli yollarla taşınır

Ağaçlar, çimenler ve yabani otlar gibi bazı bitkiler polenlerin taşınması için rüzgar ve yer çekiminden faydalanıyor. Büyük miktarlarda hafif, kolayca yerinden oynatılabilen polen taneleri üretiyorlar. Diğer bitkiler tozlaşma için su ve kuşlar, böcekler ve yarasalar gibi hayvanları kullanıyor. Çiçek yapıları ve polen taneleri genellikle tozlaşmada kullanılan vektör türüne göre evrimleşiyor. Bitkiler ayrıca tozlaştırıcılar için çekim merkezi olmaya da adapte oluyor. Örneğin, polen tanelerinin başarılı bir şekilde taşınmasına ve dağılmasına yardımcı olmak için renk, koku, boyut ve diğer özel yapıları kullanabiliyorlar.

5. Hava kalitesi saman nezlenizi etkileyebilir

Kentsel alanlar kırsal alanlara kıyasla daha düşük polen sayısına sahip olma eğilimindedir, ancak polenler hava kirliliğinde bulunan partikül maddelerle karışabiliyor ve bu da alerjik tepkiyi artırabiliyor. Kirlenmiş bölgelerde toplanan polen yüzeyleri genellikle havadaki partikül maddeyi içeriyor.³

6. Polen mevsimi neredeyse tüm yıl sürebilir

Polen mevsimi genellikle ilkbahar ve yaz aylarıyla ilişkilendiriliyor, ancak Ocak gibi erken bir tarihte başlayıp Eylül gibi geç bir tarihte sona erebiliyor. Saman nezlesi semptomlarını yaşadığınız aylar, hassas olduğunuz polen veya polenlerin türüne bağlı olarak değişkenlik gösterebilir.

7. Polen suçla mücadeleye yardımcı olabilir

Canlı (fosilleşmemiş) polen örneklerinin kullanıldığı palinolojik çalışmalar, suç soruşturması söz konusu olduğunda faydalı olabiliyor. Saç ya da giysi gibi kaynaklardan alınan polen örneklerini suç mahallinde bulunanlarla eşleştirmek mümkündür. Polenler yıkandıktan sonra bile giysilere ve diğer nesnelere yapışabiliyor. Ayrıca suç mahalleri için bir konum veya mevsimsel zaman dilimi belirlemek için de yararlıdır.

8. Saman nezlesi nüfusun yüzde 20'sini etkiler

Birçok yakupotu ve çimen poleni tanesinde bulunan proteinöz madde, genellikle saman nezlesi olarak bilinen alerjik bir reaksiyona neden oluyor. Polen taneleri, İngiltere'de her 5 kişiden 1'ini etkileyen en yaygın alerjenler arasındadır ve saman nezlesi genellikle çocukluk çağında başlıyor. Birçok kişi yaşlandıkça semptomlarının iyileştiğini fark ediyor.

9. Parlak bitkiler düşman değildir

Parlak, güçlü kokulu çiçekler ve bitkiler saman nezlesi hastalarını daha fazla etkileyecekmiş gibi düşünülebiliyor. Ancak aslında ağaçlar, çimenler ve yabani otlar gibi renksiz bitkilerden gelen polen taneleri daha alerjiktir. Bu anemofil bitkiler polenlerini rüzgar yoluyla taşıyor. Bu polenler daha yüksek miktarlarda üretildiği için gözlerinize ve burnunuza girme olasılığı daha yüksektir.

10. Hava durumu saman nezlesi semptomlarını etkileyebilir

Hava durumu polen üretimi, dağılımı ve yayılması ile yakından ilişkilidir. Sıcaklık, rüzgar, yağmur ve güneş ışığı ne kadar polen üretildiğini ve ne kadarının etrafa yayıldığını etkiliyor. Serin ve bulutlu günlerde, sıcak ve güneşli günlere göre daha az polen salınıyor.⁴